Lời cảm ơn của ông Ngô Tự Lập nhân dịp nhận Huân chương Hiệp sĩ văn hóa và nghệ thuật của chính phủ Pháp

Kính thưa Ngài Đại sứ nước CH Pháp tại Việt Nam Nicolas Warnery

Kính thưa các quý bà, quý ông, các bè bạn và đồng nghiệp

Tôi cảm thật rất vinh dự khi được nhận danh hiệu cao quý này trong sự hiện diện của các quý vị tại đây, trong khán phòng của Trung tâm văn hóa Pháp, trong một khu phố đầy tính biểu tượng của thủ đô Hà Nội. Tôi nói "đầy tính biểu tượng", bởi vì khu phố này, cũng giống như rất nhiều khía cạnh khác của xã hội Việt Nam hiện đại, là kết quả của sự cộng sinh văn hóa giữa Việt Nam và Pháp. Tôi cảm nhận được những ảnh hưởng và màu sắc của văn hóa Pháp trong gia đình từ thời thơ ấu nhờ cha tôi, một cựu học sinh trường Pháp, qua những bài hát trẻ con như "Au Clair de la lune" và "Il était un petit navigue » mà khi đó tôi không hiểu lời. Cha tôi, người sau này trở thành một sĩ quan quân đội của chủ tịch Hồ Chí Minh và chiến đấu chống Pháp trong Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất, suốt đời là người yêu văn hóa Pháp. Khi nghỉ hưu, cha tôi trở thành dịch giả của nhiều tác giả Pháp và Pháp ngữ, như François Sagan, René Goscinny, Jean-Jacques Sempé và Tahar Ben Jelloun. Tình yêu dành cho văn hóa Pháp mà tôi nhận được từ cha, tôi đã truyền lại cho con trai tôi. Giống như tôi, cháu học và yêu thích bài hát "Au clair de la lune" từ rất sớm. Tôi nhớ, khi gia đình chúng tôi ở tàu cao tốc Paris - Marseille, con trai tôi, khi đó chưa đến 4 tuổi, nghe thấy một cô bé hát bài hát đó. Rất ngạc nhiên, cậu hỏi : "Bố ơi, ở Pháp mà người ta cũng biết bài "Au claire de la lune" hả bố?

Giống như tất cả người Việt Nam, ý tôi là giống như mọi người khác trên thế giới, tôi yêu văn học Pháp với những người khổng lồ như Hugo, Verlaine, Balzac, Baudelaire và Sartres. Nhưng chỉ đến năm 1995, tôi mới có cơ hội đến Pháp nhờ một học bổng giành được trong một cuộc thi dịch văn học do Đại sứ quán Pháp tổ chức. Tại ĐH sư phạm Fontenay/ St. Cloud, tôi bắt đầu dịch những tác phẩm văn học Pháp đầu tiên và viết những bài thơ đầu tiên bằng tiếng Pháp, sau này được xuất bản trong tập "Vũ trụ và tôi". Kể từ đó, văn học Pháp luôn là một phần quan trọng trong công việc dịch thuật của tôi. Tôi đã dịch và giới thiệu với độc giả Việt Nam những tác giả tiếng Pháp và Pháp ngữ tuyệt vời như Edmond Haraucourt, Paul Verlaine, Pierre Emmanuel, Jean-Michel Maulpoix, André Velter, Blaise Cendrars, Werner Lambersy, Guy de Maupassant, Jean-Luc Outers ... Tôi cũng đã dịch ca từ của một số ca khúc tuyệt hay của Pháp. Một trong những giải thưởng đầu tiên của Quỹ Phan Châu Trinh mà tôi là giám đốc đầu tiên đã được trao cho bản dịch « Émile hay là về giáo dục » của Jean-Jacques Rousseau.

Từ năm 2016, tôi nhận trách nhiệm lãnh đạo Viện Quốc tế Pháp ngữ. Công việc tại IFI khiến tôi đôi lúc cảm thấy kiệt sức, nhưng đồng thời cũng vô cùng hạnh phúc. Cùng với các đồng nghiệp ở IFI, chúng tôi đã biến IFI thành một trung tâm trí tuệ mang tinh thần quốc tế tuyệt vời. Được hình thành trên cơ sở sáp nhập Viện Tin học Pháp ngữ (thành lập năm 1993) và Trung tâm Đại học Pháp tại Hà Nội (thành lập năm 2006), IFI ngày nay là tổ chức nghiên cứu và đào tạo học thuật liên ngành, có trình độ quốc tế hóa nhất tại Việt Nam, một trung tâm học thuật của Cộng đồng Pháp ngữ ở Châu Á - Thái Bình Dương, nơi tiếng Pháp không chỉ là ngôn ngữ giảng dạy, mà còn là một tài sản văn hóa chung của các bạn trẻ từ khoảng 20 nước trên thế giới, nơi sự tỏa sáng của văn hóa Pháp cũng tạo ra một không gian độc đáo cho sự đa dạng văn hóa.

Tôi hiểu rất rõ rằng danh hiệu cao quý mà tôi nhận được hôm nay là một vinh dự lớn hơn nhiều so với những đóng góp khiêm tốn của tôi. Tôi cũng hiểu rất rõ rằng những đóng góp khiêm tốn ấy, tôi không bao giờ có thể hoàn thành được nếu không có sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Đó là lý do tại sao tôi tin tưởng sâu sắc rằng danh hiệu này cũng là, nếu không nói trước hết là, dành cho họ hơn là cho tôi.

Xin cảm ơn.